Je kent vast wel een kind die een label, etiket of diagnose kreeg. Er bestaat dan ook een grote verscheidenheid aan labels of etiketten. Van ontwikkelingsproblemen over persoonlijkheidskenmerken tot ontwikkelingsstoornissen. We hebben nood aan labels, etiketten of diagnoses en zijn sterk bezig met het zoeken naar erkenning voor bepaalde symptomen of unieke kenmerken. Enerzijds om inzicht, begrip en erkenning te krijgen en het gevoel te hebben ergens bij te horen. Anderzijds om toegang te krijgen tot de nodige zorg en hulpmiddelen. Dat we daardoor steeds meer kinderen onderverdelen in hokjes en steeds minder aandacht hebben voor het kind in zijn totaliteit, baart me zorgen.
Het raakt me telkens weer wanneer ik ouders hoor vertellen dat ze niet met hun omgeving kunnen praten over de diagnose die hun kind kreeg. Dat ze veel negatieve reacties krijgen vanuit de omgeving op het etiket van hun kind. Of dat ze ontdekt hebben dat hun kind bijvoorbeeld hooggevoelig is en ze daar liever niet openlijk over praten, zelfs niet met familie of vrienden. Ouders en kinderen voelen zich op die manier vaak alleen staan.
Er bestaat nog steeds een taboe rond het praten over kinderen met bijzondere eigenschappen. Ervaring heeft me geleerd dat ouders meestal weerstand bieden uit bescherming voor hun kind. Ouders weten als geen ander dat hun kind meer is dan een etiket, maar voelen dat de omgeving niet altijd op dezelfde manier naar hun kind kijkt en al snel klaar staat met een vooroordeel. Praten over het etiket van hun kind levert soms meer nadelen dan voordelen op. Ouders hebben schrik dat hun kind als het ware een etiket opgeplakt krijgt en het dan niks meer is dan dat. Als mensen alleen nog het etiket zien, missen ze de blik op het kind áchter het etiket. En dan is het vaak nog zo dat eenmaal een kind een etiket opgeplakt krijgt, het kind altijd het etiket blijft behouden. Net zoals veel gedacht wordt dat iemand die nu niet ordelijk is, nooit ordelijk kan worden…
Ondanks de groeiende aandacht voor psycho-educatie over verschillende diagnoses of etiketten, lijkt het een taboe te blijven. Naar mijn mening omdat het niet alleen gaat om onwetendheid of om het missen van kennis en inzicht. Het gaat naar mijn gevoel meer om de manier waarop we etiketten gebruiken. Om de manier waarop we naar kinderen met een diagnose of etiket kijken.
Ik vergelijk het met een etiket van een trui. Op het etiket van een trui vind je terug hoe je je trui best wast, droogt, bleekt,… Met andere woorden op welke manier je je trui best behandeld. Ook vind je een aantal eigenschappen terug op dat etiket. Is je trui van katoen, van wol, viscose of een mix van een aantal stoffen? Het etiket vertelt je niks over de beleving van je trui. Is het een warme of lichte trui? Is het een sobere of opvallende trui? Is het een trui die goed zit of niet? Gaat de kleur van je trui af tijdens het wassen of niet? En ga zo maar verder. Het etiket geeft je advies. Welke trui je precies in handen hebt, moet je echter zelf ervaren. Je hebt ook vast al gemerkt dat een etiket na verloop van tijd vervaagt (door te wassen, strijken,…) tot je het niet meer kan lezen. Helemaal niet erg, want je hebt het ondertussen niet meer nodig. Je weet intussen hoe je je trui best behandeld. Misschien heb je hem zelfs al eens in de droogkast gestopt, terwijl het niet op het etiket stond. Of je kan je trui al samen wassen met je andere kledij, zonder dat de kleur nog afgaat. Met andere woorden, je hebt ondertussen geleerd wat voor trui je hebt. En dat is net zo met een etiket voor kinderen. Een etiket vertelt je meer over de gezamenlijke eigenschappen die onder de noemer van het etiket vallen. Het geeft je ook inzicht in wat je misschien wel of beter niet doet in contact met het kind. Het geeft je tips en advies, een richting. Maar het geeft je absoluut geen idee van wie het kind precies is en welke weg het zal afleggen. Het geeft je ook geen informatie over hoe het kind zal ontwikkelen en persoonlijk zal groeien. Om te ontdekken wie het kind werkelijk is, wat het kind leuk vindt en wat niet, waar zijn interesses liggen, welke kwaliteiten of talenten het kind heeft, dien je het kind te leren kennen. Dat moet je ervaren. Daarvoor is een open houding en verbinding nodig met het kind. Dat lees je niet op een etiket.
Elk etiket, professioneel vastgesteld of niet, doet tekort aan de beschrijving, kwaliteiten of identiteit van een kind. We mogen niet vergeten dat een etiket bedoeld is om iets beter te begrijpen, om meer inzicht te krijgen, om te herkennen, erkennen en aanvaarden, om dichter bij de nodige hulp te komen. Niet om daarmee een kind in een hokje te plaatsen en het groei te ontnemen. Elk kind heeft recht op een omgeving die hem steunt. Elk kind heeft het recht te mogen zijn wie het is.
Veel liefs,
Nathalie