“Mama, papa, Ik wil hier niet meer zijn.”
Een zin die je hart raakt en je diep ontroert…
Veel kinderen en jongeren hebben het vandaag emotioneel moeilijk. Dat zien we aan hun opvallend gedrag of aparte gedachtegang. Meerdere jongeren heb ik horen zeggen dat ze hier niet meer willen zijn en zich van het leven willen beroven. Voor de jongere een zware last om te dragen. Voor ouders een gevoel van machteloosheid, onrust, diepe bezorgdheid en verdriet.
Het kind van onze buren
Als we aan zelfmoord denken, denken we vaak aan iemand die trauma’s meegemaakt heeft of in een zware depressie zit. We denken niet aan onze buurman of buurvrouw die schijnbaar geniet van het leven. En nog minder denken we aan het kind van onze buren of die tiener van om de hoek die je altijd ziet lachen. Het valt niet van iemands gezicht af te lezen wanneer die aan zelfmoord denkt…
Het leven gaat door en je overleeft, je doet wat je moet doen, lacht wanneer je moet lachen. Met je rug naar de zon en je gezicht naar de schaduw. Iets trekt je.
Wanneer je hoort dat je kind aan zelfmoord denkt, wil je je kind het liefst zo snel mogelijk op andere gedachten brengen. Je praat op je kind in en gaat op zoek naar de oorzaak. Veelal zijn we geneigd in de voorbije periode te zoeken naar de reden van zelfmoordgedachten. Wanneer is de gedachte voor het eerst opgekomen? Wat is er veranderd de laatste tijd? Is er onlangs iets erg gebeurd?... Dat de oorzaak gezocht wordt in wat net voorbij of gebeurd is, lijkt logisch. Toch is een recente of ingrijpende gebeurtenis op zich zelden de aanleiding tot zelfmoordgedachten. Vaker is het de trigger die een onderliggende dynamiek wakker maakt. Een gebeurtenis, vb. een overlijden of een ruzie, maakt onbewust iets in je kind wakker, waardoor het gevoel naar boven komt dat het leven geen zin heeft. Dat het allemaal zo lastig is, waardoor je kind liever zou sterven.
Er wordt wel eens gezegd dat het “in de familie zit”. En ergens klopt dit wel. Niet zozeer dat het erfelijk is. Want zelfmoord of zelfmoordgedachten kan je genetisch niet doorgeven. Wel heeft het altijd te maken met de verbinding met iemand in je familie of familiesysteem. Deze verbinding is meestal onbewust en bij de één al sterker aanwezig dan bij de ander.
(Een familiesysteem is een benaming voor alle familieleden binnen een familie. Zowel levende als overleden familieleden maken deel uit van een familiesysteem.)
Verschillende verbindingen
Elk kind of elke jongere is uniek en daardoor op een andere of eigen manier verbonden met zijn familiesysteem. Pas wanneer duidelijk is over welke dynamiek of verbinding het gaat, kan gekeken worden welke aanpak het best past om terug in beweging te komen. Vaak gaat het ook niet om één dynamiek of thema, meestal zijn er verschillende thema’s die elkaar beïnvloeden. Laagje per laagje kan je kind dat stukje aanpakken waar het klaar voor is. Zo komt het, net als een matroesjka-poppetje, steeds dichter bij zijn kern, dichter bij zichzelf. In mijn verhaal lees je hoe ik, zoekend naar de verschillende laagjes, omging met mijn drang om uit het leven te stappen.
Mogelijke dynamieken of drijfveren
Hieronder beschrijf ik enkele mogelijke dynamieken of onderliggende thema’s of drijfveren bij zelfmoordgedachten. Belangrijk is te weten dat niet elke dynamiek of thema noodzakelijk zelfmoordgedachten teweeg brengt. Sommige dynamieken of thema’s worden in andere gedragingen of gedachten zichtbaar. Ook kunnen de zelfmoordgedachten bij een andere dynamiek of thema thuishoren die ik hier niet beschrijf. Om een persoonlijke hulpvraag te begrijpen is het nog steeds nodig een professionele hulpverlener aan te spreken.
Vaak zie je de beweging richting de dood al eerder in het gezin of de familie beginnen, meestal bij een van de ouders. Je kind ontwikkelt dan als plaatsvervanger bepaalde gevoelens en draagt dan als het ware het leed of een zware last van iemand anders alsof die van hem is. Deze onbewuste houding getuigt van grote liefde en verbondenheid met de ander. Die verbondenheid is soms zo sterk, dat je kind onbewust zegt: “Liever ga ik, dan jij.”. Eigenlijk neemt je kind onbewust de taak en verantwoordelijkheid op zich het lot van de ander te dragen om de ander in leven te houden. En je kind is bereidt daarvoor zijn eigen leven te geven. Een andere dynamiek die daar sterk op lijkt is dat je kind een overleden familielid zo mist of onbewust zo verbonden is met iemand uit het familiesysteem, dat je kind erbij wil zijn. Zo kan je kind dood willen zijn om bij zijn overleden mama of papa te zijn of bij een ander familielid die hem heel dierbaar is.
De gedachte aan zelfmoord kan ook samengaan met het gemis van een verdwenen tweelingbroer of –zus in de baarmoeder. Dat noemen ze VTS (Vanishing Twin Syndrome) of de verloren tweelinghelft. Je kind kan zich dan heel eenzaam voelen en de drang of het verlangen hebben naar eenheid of samenzijn met de ander. In vrienden of vriendinnen wordt een soulmate gezocht en zie je vaak een haat-liefde verhouding. Het gemis kan zo sterk zijn dat je kind onbewust verlangt naar het samenzijn met zijn verloren tweelinghelft en wil sterven.
Bevrijding
Het enige wat kinderen permanent uit deze situatie kan bevrijden, is het zichtbaar maken van de systemische verbindingen en dynamiek. Familieopstellingen kunnen een manier zijn om deze onbewuste zwaarte op bewust niveau duidelijk te maken. Je kan je dit voorstellen als het opstellen van een familiestamboom, maar dan met levende mensen of plaatsvervangende poppetjes of materialen. Tijdens deze opstelling kan een onderliggende dynamiek duidelijk worden die bij jouw kind op onbewust niveau speelt. Pas wanneer duidelijk is over welke dynamiek of verbinding het gaat, kan gekeken worden welke aanpak het best bij jouw kind past om terug in beweging te komen. Dan pas kan je kind er bewust voor kiezen om verder te leven.
Begrip
Vaak stuit je kind op een muur van onbegrip. Velen denken nog steeds dat zelfmoordgedachten een vorm van aandachttrekkerij is. Daardoor voelt je kind zich nog eenzamer en alleen.
Als ouder kan je proberen je kind te begrijpen en te aanvaarden dat je kind aan zelfmoord denkt. Daardoor stem je niet in met die gedachte. Door te aanvaarden dat het er is, zeg je tegen je kind “Je gevoel mag er zijn en is echt.” Door te aanvaarden dat het gevoel echt is, toon je begrip en erken je je kind in wie het is en wat het draagt. Een hele uitdaging, want ook als ouder draag je je eigen thema’s en heb je soms wel een blinde vlek. Ook je bezorgdheid en onrust kunnen ervoor zorgen dat het praten met je kind soms moeilijk loopt. Het gegeven dat je “mama” of “papa” bent op zich, kan er ook voor zorgen dat je kind niet alles kan vertellen. Want geef toe, vertelde jij alles aan je ouders?
Daarom is het belangrijk hulp te zoeken. Pas als er iemand is waarbij je kind eerlijk en oprecht alles mag zeggen wat het denkt en voelt, en de ander het aanvaard zonder oordeel, staat de deur op een kier. En misschien krijg je niet alles opgelost, maar komen er wel inzichten die herkenning en opluchting brengen.
Veel liefs en veel succes!
Nathalie
Wil je meer lezen of meer informatie?
- www.zelfmoord1813.be of bel 1813 anoniem en gratis
- Boek: Het drama in de moederschoot. De verloren tweelinghelft. Van Alfred R. Austerman en Bettina Austerman